Vekâlet Savaşları Gölgesinde Yemen İç Savaşı: İran-Suudi Arabistan Bağlantısı

Özet

Tunus’ta başlayan Arap Baharı ayaklanmaları toplumsal sorunlar yaşayan birçok bölge ülkesine hızla sıçramıştır. Bu alanlardan birisi de Yemen olmuştur. 1962 Darbesinden beri sorunlarını çözümleyemeyen Yemen 2009’dan sonra bir kez daha iç savaşa sürüklenmiştir. Halk uzun süredir ülkede yaşanan sorunlardan yorulmuş ve anlaşmazlıkları bir an önce çözümleyebilmek için sürecin bir çıkış yolu olacağını düşünerek ayaklanmaya destek vermiştir. Ancak Yemen’de yaşanan iç savaş sadece Yemen halkı ile sınırlı kalmamıştır. Ortadoğu coğrafyasındaki iki stratejik karşıt güç olan Suudi Arabistan ile İran aralarındaki siyasal güç mücadelesini Yemen’e taşımış ve ülkenin iç siyasetine dolaylı olarak müdahale etmiştir. Bu müdahale beraberinde “vekalet savaşları” kavramını gündeme getirmiştir. Yemen coğrafi olarak stratejik bir konumdadır. Aden Körfezi’ni kontrol eden Husilerin uluslararası ticareti kontrol etme başarısı kazanması tüm gözlerin bu ülkeye çevrilmesine sebep olmuştur. Bu çalışmanın hipotezi Yemen iç savaşında Suudi Arabistan ve İran’ın ülkede bulunan bazı grupları destekleyerek vekalet savaşı yürüttükleridir. Hipotezi sınamak için çalışmada şu araştırma sorularına cevap aranmıştır: Vekâlet Savaşı kavramı nedir? Yemen neden iç savaşa sürüklenmiştir? Ülkede çatışan taraflar hangi ülkelerden dış destek almıştır? İran ve Suudi Arabistan Yemen’de yaşanan gelişmeleri nasıl yorumlamış ve ülkede hangi grupları desteklemiştir? Çalışmada Ortadoğu’da Şii toplulukların mevzi kazanmasını ve güçlenmesini istemeyen Suudi Arabistan’ın bu amaçla Yemen’de hükümet kanadını desteklediği, İran’ın ise Şii Husilere yardım ederek bölgesel konumlarını pekiştirmek istediği sonucuna ulaşılmıştır. Aslında İran ve Suudi Arabistan bağımsız egemen bir devlet olan Yemen’in geçirdiği iç savaşa müdahale ederek, ülkenin iç sorununa çeşitli gruplar üzerinden müdahil olmuştur.